Четверг, 18.04.2024, 09:53
Приветствую Вас Гость | RSS

Қазақша рефераттар сайты

Кітапхана сайты
Меню сайта
Категории раздела

Каталог файлов

Главная » Файлы » Реферат

ИСАТАЙ ТАЙМАНұЛЫ
02.03.2013, 15:39

XIX ғасырдың 30-жылдары Бөкей ордасында болған отаршылдыққа қарсы көтерілісті ұйымдастырушы. Оның қалыптасуына үлкен ықпал еткен ағасы Жабай Бегалин болды.

1836-1837 жылдары орыс отаршылдарына қарсы Исатай Тайманұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс патша саясатына бүкіл халық қарсылығының айқын көрінісі болды. 1836 жылы Исатай Тайманұлы, Махамбет Өтемісұлы және басқа азаматтармен бірге негізгі қозғаушы күші қазақ шаруалары болған көтеріліске басшылық жасады. Бүкіл халықтық көтеріліс кенеттен басталған жоқ, ол бірте-бірте пісіп-жетіліп, бір жағы, хандық биліктегі басшы топтың халықты дұрыс басқара алмауы және патша өкіметінің зорлық-зомбылығына халықтың төзбеуінен болды. Сонымен бірге Бөкей ордасында жер бөлу мәселесі төңірегіндегі жағдай күрт шиеленісті. Оралдық әскери кеңес Қамыс-Самыр өзендерінің айналасында орналасқан үлкен және кіші өзендер бойындағы жерлерді казактарға алып берді. Күрмеуі көп жер дағдарысы, аса жоғары салықтар, ішкі өзара қырқысулар, отарлық езгі Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған көтеріліске әкеліп соқтырды.

1836 жылы ақпан айында Жәңгір ханға қарсы қазақ халқының екі жақты езгіден құтылуға ұмтылған күресі басталды. Әскери қозғалыстардың белең алуына Исатайдың хан ұсынған қызметке бармауы себепкер болды. 1836 жылы 4 сәуірде Манаш қыстауына Қарауылқожа бастаған хан әскері жақындады. Көтеріліске шыққандар санатынан И. Тайманұлы бастаған 200-ге жуық қарулы жігіт келді.

Исатай ұрыс басталмас бұрын екі жақтың өзара мәмілеге келуі жолында біраз қадам жасады. 1836-1837 жылдары ол шаруалар алдында Жәңгір мен оның айналасындағылардың саясатын әшкерелеу үшін өтініштер мен петицияларды қолданды. Петицияларда 12 күнге дейін қаралуға тиісті халықтың ханға қойған негізгі талаптары болатын, алайда хан тарапынан оның бірде-біреуі орындалмаған еді. Діттеген мақсатына Исатай жетті: ол жұртшылықтың алдында ханның сағын сындырды.

1837 жылдың басында көтерісшілерге байбақты руының беделді старшыны Жүніс Жантелин қосылды. 1837 жылдың жазы мен күзінде көтерісшілер ірі байлардың ауылдарына шабуылды үдете түсті. 16 қыркүйекте көтерісшілердің 200-ге жуық адамнан құралған тобы Қарауылқожа Бабажанұлының ауылын талқандады. 1837 жылы 15 қарашада Жәңгір хан ордасын қоршауға алған кезде, Исатайдың 2000 сарбазы болған.

1838 жылы 12 шілдеде Қиыл өзенінің бойында көтерілісшілер мен жазалаушылар арасында қиян-кескі ұрыс болып, Исатай Тайманұлы қазаға ұшырады.

Категория: Реферат | Добавил: Beibarys
Просмотров: 1024 | Загрузок: 0 | Рейтинг: 0.0/0
Всего комментариев: 0
Добавлять комментарии могут только зарегистрированные пользователи.
[ Регистрация | Вход ]
Бөлім
Поиск

Www.Sak.clan.su © 2024
Создать бесплатный сайт с uCoz