Адам несебінде оның мөлшері 2%, ал сиыр несебінде — 5%-ке дейін барады. Ересек адам тәулігіне 30-дан 50 г-ға дейін мочевина бөліп шығарады. Ал жер шарындағы барлық адамдарға шаіққанда тәулігіне бөлінетін мочевина мөлшері 15 000 тоннаға жететінін еседтеп шығарған. Зат алмасуы кезінде мочевина едәуір мөлшерде саңырауқүлақтардан да бөлінеді. очевинаның қүрамында 47%-тей азот болатыныи ескероек, ол азоттың өте бай қоры деп қарауымыз керек. Бірак мочевина күйін-

Уробактериялар:

1. Сарцина уреа;

2. Уробациллус пастеури

дегі азотты жасыл өсімджтер өздігінен сіңіре алмайды. Ол тек уробактериялар көмегімен ыдырап, сіңімді күйге айналады (20-сурет). Бұл бактериялар коккалар және сарциналар туысына жатады. Таяқша тәрізділерінің ішінен мочевинаны өте кушті ыды-рататыны—бациллус проватус. Ол бір литр ерітіндідегі 140 г-ға дейінгі мочевинаны ыдыратады. Ал шар тәрізділерден планосардци-на уреаны атап өтуге болады. Ол бір литр ерітіндідегі 30 г-ға дейін-гі мочевинаны ыдыратады.

Бұлардан басқа ас тұзы бар ортадағы мочевинаны әжеитәуір ыдырататын микроорганизмдер де кездеседі.

Уробактериялар негізінен аэробты микробтар, егер ортаның реакциясы сілтілеу болса, оларға аса қолайлы болады. Көміртегі қосылыстарының ішінен олар әр түрлі органикалық қышқылдар және қанттармен қоректене алады. Олар азотты қоректік зат ретін-де аммиак тұздары немесе мочевина ыдырағанда бөлінетін бос күйіндегі аммиакты пайдаланады.

Мочевинаның ыдырауы аса күрделі емес. Негізінен ол бактерия-лар клеткасында кездесетін уреаза ферментінің әсерінен ыдырайды:

Реакция барысында пайда болған көмір қышкыл аммиак тұзы бүдан әрІ аммиак, көмір қышкыл газы және суға ажырайды.